Đừng quên, còn có một Bùi Bảo Trúc, nhà văn

Du Tử Lê
Nguồn:nguoiviet.com-December 30, 2016

Nhà văn Bùi Bảo Trúc (Hình tvvn.org)

Trong sinh hoạt báo chí của người Việt ở hải ngoại, 40 năm qua, có một hiện tượng nổi bật, hiểu theo nghĩa gần như tất cả mọi người đều biết, đọc và ưa thích (hay căm giận), đó là những bài viết đậm chất trào phúng của nhà văn Bùi Bảo Trúc.

Là người có một kiến văn uyên bác, sâu, rộng trong hầu hết mọi lãnh vực, lại sở đắc giọng văn châm biến, duyên dáng, ngòi bút Bùi Bảo Trúc đã không chừa một lãnh vực nào trong đời thường, từ một cá nhân lố bịch, hợm hĩnh, tới những tài năng đáng ghi nhận, đều được ông ghi lại, mô tả như những thước phim sống động, linh hoạt. Những thước phim tưởng chừng rời rạc kia, khi nhà xuất bản Văn Nghệ ở California, gom lại, in thành sách, nhiều tập nối tiếp nhau, lập tức nó đã biến thành những bức tranh xã hội đầy mầu sắc – – Mầu sắc của nhân quần, vốn có chung 7 loại tình cảm tự nhiên là ái, ố, hỉ, nộ, ai, lạc, dục.

Không chỉ độc giả mà, văn giới cũng đã chào đón những tác phẩm của ông, với tất cả nồng nhiệt hiếm thấy. Cụ thể, qua những trích đoạn tiêu biểu dưới đây, của một số nhà văn, nhà thơ tên tuổi…

Như cố nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng:

“Chúng ta đang sống trong một thời đại đầy ngập những biến cố. Những biến cố lịch sử và những biến cố cá nhân. Thế giới không ngừng biến động quanh ta từng giây từng phút, dồn dập, chồng chất lên nhau, không phải chỉ là cái trước cái sau hay cái trên cái dưới mà trùng trùng điệp điệp trộn lẫn vào nhau vô thủy vô chung.

“Nhìn cho ra được những biến động nào ảnh hưởng đến cuộc sống chúng ta đã là khó, nói lên được những biến động ấy bằng một thứ ngôn ngữ nhuần nhuyễn đầy hình ảnh và văn chương điều đó càng khó hơn.

“Thế nhưng, bạn tôi, Bùi Bảo Trúc đã làm được việc đó – ít nhất là qua những lá thư ông viết từ Hoa Thịnh Đốn và tập trung một số trong tập mở đầu của bộ sách mang chung một tựa đề Thư Gửi Bạn Ta.

“Có thể nói đây là một tác phẩm gồm những ghi nhận nóng bỏng đầy nghệ thuật về người và việc, phản ánh một cách đầy đủ về những gì đã xẩy ra trong cuộc sống thường ngày của chúng ta…”

Như cố nhà văn Mai Thảo:

“…Trong nhiều năm qua, buổi sáng tôi chỉ điểm tâm bằng một lá thư gửi bạn của Bùi Bảo Trúc. Người viết là một con người tài hoa, những hiểu biết sâu rộng và nhận xét tinh tế đã làm cho chữ của ông thấm sâu vào đời sống con người.”

Hay như nhà văn Võ Phiến:

“… Trước đây vài chục năm. Tản Đà (viết hài đàm) nổi tiếng rất dễ. Bùi Bảo Trúc xuất hiện bây giờ nổi tiếng rất khó. Vậy mà ông vẫn nổi bật như thường. Theo sự tiết lộ của nhật báo Người Việt thì mục của ông rất được độc giả hâm mộ… Tác giả xuất sắc ở hai điểm: thứ nhất ông là người viết có duyên. Thứ hai ông có được những hiểu biết rất rộng rãi về cuộc sống cũng như về sách vở…”

Hoặc như cố thi sĩ Nguyên Sa viết trong Sổ Tay báo Dân Chúng:

“Lá Thư Hoa Thịnh Đốn của Bùi Bảo Trúc là loại marathon, loại đường trường. Viết một lá thư ngày nào cũng lôi cuốn không phải chuyện dễ. Bùi Bảo Trúc mỗi ngày gặp chúng ta, ngày nào cũng nhẹ nhàng tâm sự, ngày nào người nghe, người đọc cũng thấy vui, đã trở thành cây viết phim đường trường số 1 của văn chương Việt Nam nơi hải ngoại. Cuốn sách mới ra lò gần bốn trăm trang chỉ là một phần phim của Bùi Bảo Trúc, phim này là phim bộ cả mấy cuốn cũng không hết vì khi hết phim thì phim mới đã lại thấy dầy cộm…”

Hoặc như Nguyễn Thị Giáng Châu (bút hiệu của họa sĩ, nhà văn Khánh Trường) viết trong Tạp chí Hợp Lưu:

“…Bằng kiến thức quảng bác, bằng ngôn ngữ báo chí đã nâng thành văn chương, bằng chất giọng dí dỏm, thông minh, những bài viết của Bùi Bảo Trúc là món ăn tinh thần không thể thiếu của số đông người Việt tại hải ngoại nhiều năm nay… Không cần phải bàn thêm về một tác phẩm (mới) và một tác giả (cũ) mà có lẽ không người đọc nào ở hải ngoại không từng nghe đến tên tuổi…”

Hoặc như Du Tử Lê viết trong Giai Phẩm Văn, số Xuân Bính Tý:

“…Dù xuất hiện trên cột báo cố định, mang tính hàng ngày, như một cột chuyện phiếm thường xuyên, nhưng Bùi Bảo Trúc đã thủy chung cho thấy đó là những chuyện phiếm được viết bởi một nhà văn. Một nhà văn có công quần chúng hóa một số những ngôn ngữ nói, trở thành ngôn ngữ của văn chương với một ý nghĩa khác, ý nghĩa mà ông chỉ định và được đám đông chấp nhận…”

(Vân vân…)

.

Tôi biết, mỗi khi nói tới Bùi Bảo Trúc, đa số nhớ ngay: Ông là một nhà báo nổi tiếng. Nhưng, theo tôi, đừng quên, chúng ta còn có một Bùi Bảo Trúc, nhà văn nữa.

Với tôi, ông không chỉ là nhà văn hiểu theo nghĩa vốn chữ và nghĩa của ông cực kỳ phong phú – – Mà, khả năng so sánh, liên tưởng cùng óc quan sát của ông cũng đặc biệt hơn rất nhiều người từng được gọi là “nhà văn,” chỉ vì có dăm ba cuốn truyện ngắn, truyện dài không hề vượt qua biên độ của những mô tả xã hội, tình ái…thô thiển!!

Hơn thế, nếu theo dõi hành trình văn chương của Bùi Bảo Trúc, người đọc sẽ thấy rõ hơn khả năng so sánh, liên tưởng đầy tính sáng tạo của ông trong nhiều lãnh vực, khác hơn những gì ông thể hiện trong loạt bài viết rất phổ cập có tựa đề chung “Thư gửi bạn ta.” Tôi muốn nói tới những bài viết sâu sắc của ông ở lãnh vực văn chương và âm nhạc.

Thí dụ, những bài ông viết về thơ của một số nhà thơ, như Đinh Hùng, Thanh Tâm Tuyền, Bùi Giáng v.v…

Thí dụ, loạt bài ông viết đầy tính nghiên cứu công phu về dòng nhạc tiền chiến, về thế giới tình ca của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, về tiếng dương cầm và âm vực sang, rộng của cố ca sĩ kiêm giáo sư dương cầm Quỳnh Giao v.v…

…

Điều đáng nói nữa là ở lãnh vực nào, ông cũng viết với tâm-thái nồng nhiệt của một nhà văn.

………………………………………………………

Tưởng niệm và tiễn biệt ký mục gia Bùi Bảo Trúc

Nguồn: Ngọc Lan/Người Việt- December 30, 2016

Đồng nghiệp và thân hữu đến viếng ký mục gia Bùi Bảo Trúc. (Hình: Dân Huỳnh/Người Việt)

WESTMINSTER, California (NV) – Đúng 5 giờ, khi cơn mưa chiều vừa dứt hạt thì cũng là lúc chương trình lễ tưởng niệm ký mục gia Bùi Bảo Trúc được bắt đầu một cách trang trọng tại phòng số 5 nhà quàn Peek Family, Westminster, với số người tham dự vượt quá sức chứa của gian phòng.

Trong khi những người sau cùng đến thắp hương cho ông lần tìm về chỗ ngồi, Luật Sư Derrick Nguyễn Hoàng Dũng, trong vai trò người dẫn dắt chương trình, bắt đầu giới thiệu về tiểu sử của nhà văn, nhà báo, nhà giáo Bùi Báo Trúc, người mà theo Luật Sư Dũng không chỉ “là một người thông thái, mà còn là người có óc khôi hài, dí dỏm,” “người đã ra đi nhưng để lại cho chúng ta biết bao nhiêu là kỷ niệm.”

Qua những video clip được trình chiếu lại, người tham dự được nghe xướng ngôn viên Quỳnh Anh nhắc lại những kỷ niệm đáng nhớ với người đã cùng cô thực hiện chương trình “Ngày Này Năm Xưa” ghi đậm dấu ấn Bùi Bảo Trúc qua bút danh nhà báo Bảo Lâm; cũng như được nghe những mẫu chuyện thú vị về ông, do cựu Tổng Trưởng Hoàng Đức Nhã kể qua phần phỏng vấn của xướng ngôn viên Ngọc Ân, trong thời gian ông làm việc ở Phủ Tổng Ủy Dân Vận và Chiêu Hồi.

Nói về Bùi Bảo Trúc, nữ tài tử Kiều Chinh cho rằng ông là “bậc thầy của chữ nghĩa văn chương.”

Nhà báo Đỗ Quý Toàn nói lời chia buồn cùng gia đình nhà báo Bùi Bảo Trúc. (Hình: Dân Huỳn/Người Việt)

“Anh ít nói, nhưng đã nói thì ra nói. Người ta biết anh như nhà báo, như nhà văn. Nhưng tôi yêu anh như một nhà thơ. ‘Tôi cũng như ông, đời biệt xứ/Trẻ ra đi, già vẫn tha hương/Mấy chục năm buồn trên xứ lạ/Tôi đọc thơ ông nát cả hồn,” bà Kiều Chinh đọc những câu thơ cuối cùng của ông Trúc trong bài “Xa Nhà Đọc Thơ Hạ Tri Chương” như một lời tiễn biệt của người cùng thế hệ tha hương.

Nhà báo Nguyễn Văn Khanh, trưởng ban Việt Ngữ đài RFA, từ Washington DC cũng bay về đưa tiễn ông, người đã “chọn một nghề đầy khó khăn và sống trọn đời với cái nghiệp khó khăn, đó là nghề phát thanh.”

“Anh Bùi Bảo Trúc thành công tới mức, có lẽ, chính anh cũng không ngờ. Thử tưởng tượng mỗi ngày từ buổi sáng, anh có cơ hội làm bạn với biết bao nhiêu người, ngay cả lúc tối về, cũng lại có biết bao nhiêu người làm bạn với anh, trong suốt bao nhiêu năm trời.”

“Chính vì thế, chúng ta thường nói với nhau rằng Bùi Bảo Trúc là người bạn thân tình nhất của mọi gia đình, chữ thân tình đó phải viết hoa, vì mọi người ai ai cũng đều cần có một người bạn thân, và không mời cũng chẳng gọi, chúng ta may mắn cùng có một người bạn mang tên Bùi Bảo Trúc,” ông Khanh nhận xét.

Nghệ sĩ Nguyễn Đức Đạt tiễn đưa ký mục gia Bùi Bảo Trúc bằng nhạc phẩm “Let It Be.” (Hình: Dân Huỳnh/Người Việt)

Nhà báo Đinh Quang Anh Thái, người khá gắn bó với ký mục gia Bùi Bảo Trúc, chia sẻ suy nghĩ của mình về người bạn cao niên gói trong ba chữ “Tâm-Tài và Tật.”

Ông nhắc đến những nghĩa cử mà nhà báo Bảo Lâm dành cho những người tranh đấu cho tự do nhân quyền tại quê nhà, cho những người dân nghèo khó gặp phải những nghịch cảnh đau thương trong đời sống.

“Nói về tài thì anh nhiều tài lắm. Kiến thức của anh ‘cực’ rộng trong nhiều lãnh vực. Nhưng anh nhiều tài mà cũng lắm tật nên bị không ít người ghét, vì anh không kiêng dè, không chấp nhận những giả trá hay thói rởm của người khác, nhất là khi liên quan đến ngôn ngữ. Không biết bao nhiêu lần, anh cay nghiệt nói như vỗ vào mặt người khác – ngay cả trên radio, trên mặt báo. ‘Chữ tài liền với chữ tai một vần’ là vậy,” nhà báo Đinh Quang Anh Thái nói như tâm sự trong buổi tưởng niệm.

Người ta không chỉ biết đến một Bùi Bảo Trúc qua các chương trình phát thanh Little Saigon Radio, trên đài truyền hình Hồn Việt TV, mà người đời còn biết ông qua mục Thư Gửi Bạn Ta trên nhật báo Người Việt. Đây chính là lý do để ông Đỗ Quý Toàn, chủ tịch Hội Đồng Chủ Biên của nhật báo Người Việt, nói về ông, về “mối duyên” của Bùi Bảo Trúc với Người Việt bằng những tình cảm trân quý, tiếc thương. Ông nhắc lại những kỷ niệm gắn bó của người vừa đi xa với những người sáng lập Người Việt từ thủơ còn ở Sài Gòn và trải dài theo năm tháng, sang đến tận quê hương mới.

“Ở tuổi mà chúng tôi gọi là ‘tuổi già giọt lệ như sương’ không thể nào bày tỏ lòng thương tiếc nhiều hơn được, chúng tôi chỉ xin gia đình anh Bùi Bảo Trúc chứng giám cho nỗi thương tiếc của tất cả bạn bè đối với người bạn quý và rất có tài là Bùi Bảo Trúc,” ông chia sẻ.

Nhà văn Bồ Đại Kỳ, một cựu sĩ quan Không Quân VNCH, nhắc đến nét “cười cười” cố hữu của linh hồn “Ngày Này Năm Xưa” và chỉ muốn “mọi người buồn nhưng đừng buồn nhiều vì chưa chắc anh Trúc buồn, mà giờ này có lẽ anh đang ở đâu đó nhìn chúng ta cười cười. Chúc anh bình an nơi miền cực độ.”

Nhà thơ Du Tử Lê, người bạn một thời thân thiết với nhà báo Bùi Bảo Trúc, thì cho rằng, “Nhà báo, nhà văn Bùi Bảo Trúc là một nhân vật ‘ngoại khổ.’ Do đó, sự ra đi của ông, không chỉ là một mất mát lớn cho các cơ quan truyền thông, báo chí ông từng cộng tác mà, còn là một thiệt thòi lớn cho hàng triệu độc giả, thính giả, của ông ở khắp nơi trên thế giới nữa.”

“Sống và làm được những việc ý nghĩa cộng với tài năng như ông, tôi trộm nghĩ, chúng ta không có được nhiều người lắm,” tác giả của “Khúc Thụy Du” kết luận.

Đến viếng nhà báo Bùi Bảo Trúc, MC Đào Đại Dương, bày tỏ, “Cách đây chừng 6-7 năm, khi nhóm The Friends tổ chức một chương trình nhạc chủ đề mang tên Đá Xanh của Lê Uyên Phương, tôi may mắn được làm MC cùng chú trong chương trình đó. Hai thế hệ cùng nhìn âm nhạc qua một lăng kính như thế. Tôi yêu thương, kính trọng kiến thức, sự uyên bác của chú. Tôi học hỏi ở chú rất nhiều và chính sự học hỏi to lớn đó mà tôi có mặt ngày hôm nay.”

Bà Loan Nguyễn, hiện sống ở Anaheim, người biết đến nhà báo Bùi Bảo Trúc từ những ngày còn ở quê nhà, nói trong xúc động, “Anh là người hiểu biết nhiều, rất dí dỏm, lại còn hát hay nữa. Tôi không biết có ai đã từng được nghe anh hát chưa? Như bao nhiêu khán thính giả khác, tôi rất mến mộ anh. Tôi thấy buồn và xem đây là một mất mát lớn khi anh ra đi như vậy. Thật ra 72 tuổi là còn trẻ, còn trẻ lắm. Đúng ra anh phải sống đến 102 tuổi để anh kể chuyện cho thính giả nghe, viết cho độc giả đọc cũng như chia sẻ những hiểu biết vui buồn của anh với mọi người khắp nơi.”

Cũng trong buổi tưởng niệm này, quyển sách mang tên “Chuyện Thật Mà Như Đùa” của tác giả Bùi Bảo Trúc, một tổng hợp của các bài viết “Thư Gửi Bạn Ta,” cũng được nhà xuất bản VietStream phát hành, như thực hiện tâm nguyện cuối đời của ông, “Để lại cho con một gia tài, không bằng viết lại cho con một cuốn sách.” Toàn bộ số tiền bán sách được dành cho quỹ bảo trợ cô nhi quả phụ tại quê nhà.

Chỉ còn trong khoảnh khắc nữa thôi thì thân xác ông sẽ về với cát bụi. Nhưng điều ông đã làm và điều ông có được không phải ai trên đời này cũng đều có được.

Tạm biệt ông, ký mục gia Bùi Bảo Trúc.

Tác phẩm “Chuyện Thật Mà Như Đùa” của Bùi Bảo Trúc được phát hành đúng ngày tưởng niệm, như thực hiện tâm nguyện cuối đời của ông. (Hình: Ngọc Lan/Người Việt)

***

Sơ Lược Tiểu sử Ký Mục Gia Bảo Lâm/ Bùi Bảo Trúc

Ông sinh năm 1944 tại làng Trình Phổ, tỉnh Thái Bình.

Năm 1952 ông đi học ở Hải Phòng. Năm 1953 ông lên Hà Nội để theo học tiểu học tại trường Lý Thường Kiệt nằm ở phố Sinh Từ.

Năm 1954 ông cùng gia đình di cư vào Nam. Ông học tiếp chương trình bậc tiểu học ở trường Nguyễn Tri Phương, Sài Gòn. Ông theo học trung học ở trường Chu Văn An, và tốt nghiệp tú tài toàn phần, Ban C năm 1963.

Ông du học ở Tân Tây Lan (New Zealand) và trở về nước năm 1965, dạy Anh ngữ ở Hội Việt Mỹ và trường London School của Giáo Sư Nguyễn Ngọc Linh.

Ông có thời gian làm việc ở Phủ Tổng Ủy Dân Vận và Chiêu Hồi.

Năm 1973 ông đảm nhiệm chức vụ phát ngôn viên chính phủ Việt Nam Cộng Hòa.

Năm 1974, ông làm việc tại Tòa Đại Sứ Việt Nam ở Anh.

Sau biến cố 30 Tháng Tư, 1975, ông từ London qua Canada định cư, vào Tháng Sáu cùng năm.

Năm 1977 ông làm việc cho Ban Việt Ngữ đài Tiếng Nói Hoa Kỳ (VOA) ở Washington, DC cho đến năm 2001 thì nghỉ hưu.

Trong thời gian này ông giữ mục Lá Thư Hoa Thịnh Đốn (sau này được đồi thành Thư Gửi Bạn Ta), viết mỗi ngày một bài cho nhật báo Người Việt.

Năm 2002 ông dời về Nam California, cộng tác với đài Little Saigon Radio, báo Việt Tide, Hồn Việt TV, phụ trách những chương trình truyền hình/truyền thanh Ngày Này Năm Xưa, Chào Hoàng Hôn, và Anh Ngữ Trong Đời Sống.

Ông qua đời lúc 11 giờ 45 phút tối ngày 16 Tháng Mười Hai, 2016 tại bệnh viện Fountain Valley, California.

Liên lạc tác giả: ngoclan@nguoi-viet.com

………………………………………………………………..

Phù Hư, và lục bát

Du Tử Lê
Nguồn:nguoiviet.com-December 23, 2016

Phù Hư, “Quán chôn tiếng khách bàn ghi chỗ ngồi.”

Cũng nhân dịp ra đời của thi phẩm “Ngậm Thẻ Qua Sông” tại Việt Nam, năm 2013, nhà thơ Nguyễn Tấn Cứ, trong một bài viết trên báo Tiền Phong (số đề ngày 30 tháng 6, 2013), đã ghi nhận về Phù Hư Thơ và, đời thường như sau:

“… Cuộc đời là một cuộc phù hư thấp cao lận đận, không ai có thể biết trước cuộc đời mình sẽ đi đâu về đâu khi thời gian đang mỗi ngày một ngắn lại, nó không cho phép ai lẩn tránh cái định phận đã từng đeo đuổi theo suốt một mùa chinh chiến, nhất là cái định phận ấy lại là của những người lính. Phù Hư là một người như vậy. Khi cầm súng cũng như làm thơ, với anh, như chiến đấu cho một thứ tương lai không bao giờ hiện hữu, vì thế thi ca của anh luôn mong manh bốc khói.

“Với thi sĩ, cuộc đời là một ‘Quân bộ khúc’ như một bài thơ của Phù Hư, là một cuộc hành quân triền miên thầm lặng băng qua những vùng ‘lãnh khí,’ nhiều khi nó không là gì hết trong cái cõi đời sát phạt tử sinh phù du trắc ẩn.

“Sau 30 tháng 4, 1975, Phù Hư cũng như nhiều người, trở lại làm ‘phó thường dân,’ mưu sinh từng ngày trên những vỉa hè góc phố. Thời đó, có thể nghe những tiếng rao khan đục vang lên trong những cung đường trưa vắng ‘ai có radio, quạt máy cũ, tivi hư, răng vàng bạc vụn bán hôn.’ Nếu nghe tiếng rao này của một gã đàn ông đen sạm dong dỏng cao thì đích thị chính là Phù Hư – thi sĩ – lính Sài Gòn trước 1975.

“Phù Hư là ai, tôi cũng không biết, khi tôi vẫn là thằng học sinh mê văn chương ở miền Trung cát đá, chỉ nhớ đã từng đọc được một bài thơ của gã trên Tạp chí ‘Văn’ của Sài Gòn vào khoảng cuối năm 73 với bài thơ ‘Ngậm thẻ qua sông.’ Tôi mường tượng Phù Hư chắc là một Kinh Kha đang thích khách sang Tần, một mình một thẻ một kiếm đang nín thở bơi qua sông Dịch, sau này khi gặp tôi mới hiểu ‘ngậm thẻ’ chỉ là một cách biểu lộ của văn chương, nó nói lên sự ‘bí mật’ im lặng của người lính khi hành quân qua làng mạc hay núi rừng ‘Đi qua rừng truông lá tủi thân / Quân như ma lẩn bước thì thầm/ Áo quần trận tiệp mùi cây lá / Đường xa đau rát gan bàn chân…’ [Quân bộ khúc]

“Hồi đó sau một ngày mỏi mê chạy chọt điên cuồng lùng sục khắp nơi để kiếm được dăm ba đồng, anh em lại thấy Phù Hư lững thững đi vào quán 81 Trần Quốc Thảo (nguyên là quán của Hội VH-NT TPHCM, nay đã bị phá bỏ làm cao ốc) gọi mấy thùng bia hơi cùng bạn bè văn nghệ chén chú chén anh đến sập tối mới chịu về. Ít ai biết, nguyên một ngày rát hơi khản cổ mỏi gối trôi qua gã đã không mua được một thứ gì ngoài một cái răng vàng mà nghe đâu ngày mai người ta mới có thể cạy ra và đưa cho gã [?].

“Phù Hư có một bộ mã cao gầy chắc đậm như một cây sậy, gương mặt sắc cạnh, ăn nói như đinh, hài hước thâm thúy lọc lõi như một tay chơi, nói chuyện với Phù Hư có cái vui là không biết gã nói giỡn hay nói thật, vì cách nói của gã mang hơi hướm dân trí thức nhưng lại cực sảng giang hồ, những tay văn chương giả hình hay bị Phù Hư cà khịa nhiều khi tím mặt mà không biết làm gì ngoài chuyện cười xòa cho qua chuyện.

“Xét cho cùng nếu bươn chải kiếm sống trong thời buổi nhiễu nhương lúc bấy giờ thì chỉ có Phù Hư là số một, trong túi gã lúc nào cũng có ‘xiềng,’ nhiều khi hứng chí gã bao hết làm cho anh em uống xiểng niểng, tất nhiên là cả một tuần sau anh em thấy gã biến mất, nhưng không – gã lại xuất hiện với nụ cười hư vô đúng như cái tên mà gã có – ‘Phù Hư’ quả là danh bất quá… hư phù, gã lại bia bọt khích bác tưng bừng cho đến khi một ai đó uýnh lộn tưng bừng u đầu sứt trán cho quán xá tưng bừng vui lên thì gã mới thôi.

“Vui thì vậy nhưng lúc nào tôi cũng thấy ánh mắt gã lấp lánh tia giễu cợt buồn phiền, vì tôi biết đôi khi cuộc sống này cũng quá buồn đối với một chiến binh đã giã từ vũ khí – vì cuộc chiến tranh mà gã đã băng qua vẫn không bao giờ lành thẹo bởi những tiếng nổ âm u của cái chết vẫn còn đang đi về, nó vẫn là những cơn đau nhức khôn nguôi mà tôi vẫn thường hay nhìn thấy trong ưu tư của những người bạn anh em cùng thời.

“‘Tôi gác đêm như bóng người rình / Tối nay đạn nổ nhẹ mạn sông / Sương mỏng quá nhìn hoa ngàn con mắt / Tôi giữa đêm nghe mình như thất lạc / Thương xóm nhà biết nổ đạn vào đâu…’ [Ngậm thẻ qua sông]

“Tôi biết nhiều khi gã cũng không muốn chơi với một ai, nhiều khi tôi thấy gã chỉ ngồi một mình, anh em ai tới thì tới không thì thôi, gã cũng không vui mà cũng không buồn. Tôi nghĩ, hắn ngồi đó với vết thương lòng, chỉ vì hắn thực là thi sĩ…” (Nđd.)

Tuy nhiên, với tôi, Phù Hư không chỉ thành công với những bài thơ 7, 8 chữ, viết về năm, tháng chinh chiến của mình; ông còn thành công với thể thơ lục bát. Mảng thi ca dường ít nhận được nhiều chú ý của đám đông!

Như chúng ta cùng biết, lục bát là thể thơ dễ làm! Khó hay!

Sự quyến rũ của thể thơ này, đã và, sẽ còn là một thứ hầm chông, bẫy ngầm với nhiều người làm thơ – – (Gồm luôn cả những nhà thơ từng thành danh với thể loại tự do, năm, bảy chữ…) Hầm chông, bẫy ngầm này, đã đem thương tích đến cho những nhà thơ chấp chới bước vào lục bát thiếu cảnh giác!!!

Nhưng Phù Hư thì, ngược lại.

Họ Nguyễn đến với lục bát, ít thôi, nhưng cũng như với thơ bị coi là “phản chiến,” Phù Hư đã có được cho lục bát của ông, chí ít cũng một tâm cảnh khác, thể hiện qua ngôn ngữ, hình ảnh khác.

Thí dụ bài “ngựa ô vong,” ông viết:

“mây ngâm úng nước chiều trời
chuông xô tháp nhọc nặng lời chia tay
ở lâu nhà ngủ phố lầy
nhạc phao tin ngựa rong đầy phố câm
thấp hiên điện ủng tin buồn
mười năm ngựa nhược theo phường bát âm…”

Hoặc:

“nẻo em cồn bão đêm tù
núi khi tàn xuống biển từ dâng lên
cách em đến mấy nghìn đêm
môi còn ẩn nụ hôn riêng ban đầu.”
(Phù Hư, “Nụ hôn đầu”)

Hoặc nữa:

“… nghe ngày hạ phố thốt âm
đậy chăn tôi vẫn tưởng lầm chiêm bao
đêm còn lạnh với lên cao
gió chen với nắng xôn xao cửa ngoài
xa kèn huyễn vọng bên tai
bến sâu giờ chắc phơi đầy biệt ly
hối ngày xe đuổi nhau đi
quán chôn tiếng khách bàn ghi chỗ ngồi…”
(Phù Hư, trích “Ngụy âm”)

.

Là một nhà thơ thành tựu nhiều mảng thơ khác nhau như Phù Hư, tôi nghĩ, trước cũng như sau 1975, chúng ta có không nhiều, lắm.

Du Tử Lê,
(Jan. 2017)

Chú thích
(1) Phù Hư tên thật Nguyễn Đắc Ngân, sinh ngày 17 tháng Chạp năm Canh Dần (24 tháng 1, 1951, tại Hải Dương. Thuở nhỏ ông sống ở Huế; từ năm 1972 tới nay, định cư tại Sài Gòn. Ông đã có thơ đăng các báo Khởi Hành, Văn, Thời Tập, Đứng Dậy, Mỹ Thuật Thời Nay, v.v…

………………………………………………………..